کراس اور (Crossover) چیست ؟

دنیای سیستم صوتی صرفا محدود به رادیوپخش ، آمپلی فایر ، بلندگوها و ساب ووفر ها نمی‌شود، قطعه دیگری هم که معمولا با آن سروکار داریم Crossover ( کراس اوور یا تفکیک کننده) ها هستند. کاربری اولیه یک تفکیک کننده صدا ، گرفتن سیگنال خام اولیه از منبع صدا (معمولا رادیوپخش خودرو) و تفکیک آن به سه دسته که به ترتیب عبارت اند از:

• فرکانس های پایین (low range frequency) شامل صدای بیس و بم
• فرکانس های میانی (mid range frequency) شامل صدای خواننده و بخشی از صدای موزیک
• فرکانس های بالا (high range frequency) شامل جزئیات موزیک و صداهای ریز

و در ادامه باید این سیگنال ها را به بلندگوی مخصوص به خودش منتقل کند، یعنی فرکانس های Low range که مخصوص ساب ووفر ها هستند به تیوتر وارد نشود و بالعکس. بدون حضور کراس اوور، اجزای مختلف سیستم صوتی برای اجرای فرکانس هایی که در آن تخصص ندارند انرژی زیادی را هدر می‌دهند، مثلا اگر نت های بم موزیک به تیوتر و یا میدرنج منتقل شود علاوه بر اینکه کیفیت صدا کاهش یافته و در هم ریزی صدا زیاد می‌شود، برای اجزای سیستم صوتی نیز خطرناک است و به آن ها آسیب می‌زند به همین علت تمامی سیستم ها باید به نوعی دارای کراس اوور باشند(مثلا خازن و سلفی که در برخی باندها مثل 718 کنوود مشاهده میکند نوعی کراس اوور محسوب می‌شود). حال مانند تمامی مسائلی که در زمینه سیستم صوتی خودرو وجود دارد، چنانچه قصد ارتقاء سیستم را دارید و می‌خواهید تمام اجزاء صدا با حداکثر پتانسیل و توان خود کار کنند حتما نیاز به اضافه کردن کراس اوور هم دارید.

کراس اوور اکتیو یا فعال ( Active Crossover ) و کراس اوور پسیو یا غیرفعال ( Passive Crossover ) :

در صنعت سیستم صوتی ماشین دو نوع کراس اوور رایج وجود دارد، دسته اول که پسیو هستند برای فیلتر کردن سیگنال نیازی به منبع برق ندارند در حالیکه کراس های اکتیو برای عمل فیلترینگ سیگنال باید به برق متصل باشند و سیم کشی مثبت و منفی باید برایشان فراهم شود. اما در جواب به این پرسش که کدام نوع را انتخاب کنیم تنها میتوان یک عامل موثر است:

چه میزان کنترل و دقت روی اجزای صدا را می‌خواهید تجربه کنید؟

کراس اوور Passive یا غیر فعال :

همانطور که گفتیم تفکیک کننده های پسیو نیازی به منبع تامین برق ندارند و از طریق خازن و سلف (سیم پیج) فرکانس ها را فیلتر می‌کنند، یک مثال خوب برای این دسته کراس اوور های موجود در کامپوننت ها هستند که در مدار سیم کشی بین آمپلی فایر ( یا هر منبع تولید سیگنال دیگری) و بلندگو ها قرار می‌گیرند. کراس اووری که در یک پک کامپوننت قرار دارد از پیش تنظیم شده و آماده نصب است ( مانند تفکیک کننده صدا در کامپونت هلیکس E62C.2 ) .

یکی از ایراداتی که به این نوع کراس اوور وارد می‌شود این است که بعد از آمپلی فایر نصب می‌شود و سیگنالی که تازه از آمپلی فایر عبور کرده و تقویت شده را فیلتر می‌کند، زیرا در حین عمل تفکیک فرکانس، سیگنال کمی دچار افت شده و بخشی از توان هدر می‌رود اما مزیتی که میتوان در مقابل این افت توان برای کراس اوور های پسیو در نظر گرفت سادگی در نصب و قیمت تمام شده بسیار پایین است که باعث می‌شود از عیب آن چشم پوشی کنیم.

کراس اوور Active یا فعال :

برخلاف تفکیک کننده های غیرفعال Passive، تفکیک کننده های فعال Active برای انجام کار نیاز به منبع تامین برق مستقیم دارند، اما مهم ترین نکته در مورد این دسته از تفکیک کننده ها این است که در مدار سیم کشی سیستم صوتی بین رادیو پخش و آمپلی فایر قرار می‌گیرند و در نتیجه عمل تفکیک فرکانسی را قبل از رسیدن سیگنال به آمپلی فایر انجام می‌دهند پس یعنی دیگر افت توان ناشی از عمل فیلترینگ بعد از آمپلی فایر اتفاق نخواهد افتاد. نکته دیگر اینکه معمولا کراس اوور های اکتیو دارای قابلیت تنظیم هم هستند و تنظیماتی همچون گین (gain) ، فیلتر های بالاگذر و پایین گذر ( HPF / LPF ) و حتی برخی مدل ها دارای تنظیمات اکولایزر و تنظیمات صدایی دیگر هم هستند که بیشترین انعطاف پذیری و کنترل روی سیگنال را در اختیار ما قرار می‌دهد. تنها ایراد اساسی که می‌توان به کراس های اکتیو گرفت طریقه نصب و راه اندازی آن هاست که به سیم کشی جداگانه، تخصص در تنظیم و تجربه در نصب نیازمند است. در نهایت باید گفت تا زمانی که برق یک کراس اور اکتیو تامین شود بهتر از کراس پسیو عمل می‌کند و اگر شخصیتی هستید که طرف دار سیستم های‌عند HighEnd است و نهایت کیفیت برایتان مهم است حضور یک کراس اوور اکتیو برای شما ضروری است. پرووسسور در سیستم صوتی نیز نوعی کراس اوور اکتیو بسیار پیشرفته محسوب می‌شود که در مقالات آینده مفصل در موردش توضیح خواهیم داد.